PROWADZENIE ĆWICZEŃ W CZYTANIU
1 Ćwiczenia w czytaniu powinny być prowadzone systematycznie najlepiej codziennie a przynajmniej co drugi dzień. / dłuższe przerwy są niekorzystne /.
2. Ćwiczenia te nie mogą być długotrwałe, bo czytanie i pisanie jest trudne dla naszych dzieci i szybko się przy nich męczą.
Głośne czytanie nie powinno trwać dłużej niż 10-15 minut, resztę może dziecko przeczytać po cichu, ale zawsze musi opowiedzieć to co przeczytało.
- Jeśli chce czytać dłużej, to nie trzeba mu zabraniać, ale nie wolno do tego zmuszać.
- Jeśli czytanki zadane w szkole są dłuższe i widzimy, że dziecko jest zmęczone, to nie trzeba zmuszać do dalszego czytania. Lepiej prze-czytać mu głośno czytankę do końca, a za chwilę, kiedy odpocznie spróbować przeczytać razem z nim tę czytankę.
- Jeśli czytanka jest zbyt długa należy wybrać tylko fragment do nauki płynnego czytania.
Pisanie powinno być również krótkotrwałe.
Razem czytanie i pisanie nie powinno zająć więcej niż 35 minut.
3.Ćwiczenia muszą przebiegać w spokojnej i pogodnej atmosferze.
Nie wolno na dziecko krzyczeć ani denerwować się, bo wtedy straci chęć do pracy. Trzeba natomiast cierpliwie zachęcać. Ćwiczenia po-winien prowadzić ten z rodziców, który jest bardziej spokojny.
ĆWICZENIA W CZYTANIU
Podczas treningu czytania należy wykorzystywać różne rodzaje ćwiczeń np.:
- Czytanie we dwoje.
Przeprowadzamy je wtedy gdy dziecko ma duże trudności, np. czyta po głosce, ma trudności ze składaniem tych głosek w sylaby i w zda-nia. Czytamy wówczas razem z dzieckiem, ale głos dorosłego musi być cichy, gdyż stanowi tylko tło, na którym głos dziecka będzie wy-raźnie słyszany. / pamiętajmy o tym, że to dziecko ma się nauczyć czytać nie dorosły/. Czytać trzeba powoli ale tak, aby nie dzielić wyra-zów lecz starać się odczytywać je w całości. Można przy tym wyrazy rozciągać, tak jakbyśmy chcieli je śpiewać. W miarę
uzyskiwania wprawy głos dorosłego będzie stopniowo zanikał / będzie coraz bardziej cichy, aż do szeptu/, a śpiewane zaciąganie będzie ulegało skró-ceniu. W ten sposób doprowadzimy dziecko do samodzielnego poprawnego czytania. - Czytanie pod kontrolą.
Przeprowadzamy, gdy dziecko już nie głoskuje i potrafi czytać samodzielnie lecz nie całkiem poprawnie. Dziecko czyta powoli, a dorosły poprawia jego błędy, poleca przeczytać zdanie jeszcze raz, pilnuje aby dziecko czytało dokładnie całymi wyrazami, przestrzegało znaków interpunkcyjnych, czytało z właściwą intonacją. Jeżeli w porę nikt nie poprawi jego błędów, to te błędy utrwalą się i dziecko nie nauczy się poprawnie czytać. W czasie czytania we dwoje i pod kontrolą wskazane jest, aby dziecko posługiwało się zakładką. To ona prowadzi wzrok dziecka, reguluje tempo czytania i kierunek ruchów gałki ocznej. - Czytanie sposobem łączonym.
Poprowadzimy w ten sposób, że dziecko czyta najpierw głośno pod kontrolą dorosłego np. przez 10 minut, a kiedy widzimy, ze już się zaczyna męczyć, polecamy aby pozostał część przeczytało po cichu. Następnie opowiada przeczytaną treść. Pamiętajmy o tym, że zawsze po każdym czytaniu dziecko opowiedziało to, co przeczytało. Możemy mu zadawać pytania pomocnicze do tekstu lub kazać wskazać jakiś fragment opowiadający o danym zdarzeniu. Kiedy już opowie treść przeczytanego tekstu, możemy mu zaproponować, aby naryso-wało lub namalowało obrazek związany z treścią czytanki - trzeba przy tym zawsze zainteresować się tym obrazkiem, porozmawiać z dzieckiem na jego temat. - Czytanie sposobem kombinowanym.
Stosujemy po to aby uniknąć uczenia się tekstu na pamięć. Można czytać z dzieckiem na przemian tzn.; jedno zdanie prowadzący , a jed-no dziecko, lub każemy czytać tekst wyrazami od końca, lub też każemy czytać co drugi wyraz. W ten sposób dziecko nie zapamiętuje bezwiednie początku lub całości tekstu ale skupia się na poszczególnych wyrazach.
W nauce czytania możemy wykorzystywać różne teksty. Mogą to być czasopisma, komiksy, program telewizyjny, krzyżówki. Wszystko to co ma związek z czytaniem.
Wykorzystujmy każdą okazję do ćwiczeń w czytaniu np.; idąc na zakupy każmy dziecku odczytać nazwy produktów, ulic, nazwisk na budynkach itp. Wykorzystujmy różne okazje, a da to na pewno rezultaty.
PROWADZENIE ĆWICZEŃ W PISANIU
I. PISANIE Z PAMIĘCI
Ćwiczenia w pisaniu z pamięci stosujemy, gdy dziecko opanowało już umiejętność zapisywania i odczytywania wyrazów. Przebiegać one powinny w następującej kolejności:
- Dziecko odczytuje zdanie wybrane do pisania (podpis pod obrazkiem, krótkie
zdanie z elementarza). - Liczy na palcach wyrazy w nim zawarte wymawiając je głośno.
- Spoglądając na wzór, układa całe zdania z liter ruchomego alfabetu.
- Każdy wyraz dzieli na litery, wymawiając odpowiednie głoski i biorąc każdą
literę do ręki. Klaszcze tyle razy, ile jest liter w wyrazie, albo stuka ołówkiem o stolik. - Składa zdania z powrotem i odczytuje je jeszcze raz całe.
- Każdy wyraz dzieli na sylaby, a następnie wyklaskuje (wystukuje) liczbę sylab w wyrazie.
- Zasłania zadanie kartką papieru i pisze w zeszycie, dyktując sobie półgłosem
po sylabie. - Porównuje zapis z tekstem i poprawia samodzielnie ewentualne błędy.
- Mama (tata) kontroluje poprawność zapisu.
Jednorazowa dawka pisania z pamięci nie powinna przekraczać 2 – 3 zdań. W miarę uzyskiwania efektów odchodzimy stopniowo od początkowych etapów (np. układania z ruchomego alfabetu).
II. PISANIE ZE SŁUCHU
Ćwiczenia w pisaniu ze słuchu stosujemy, gdy dziecko umie już poprawnie pisać z pamięci.
- Mama (tata) czyta dziecku głośno całe dyktando (3 – 4, potem więcej zdań) i sprawdza, czy dziecko zrozumiało treść.
- Czyta pierwsze zdanie, dziecko powtarza i liczy na palcach wyrazy (na początku nie powinno być więcej jak 3 – 4 wyrazy).
- Trudniejsze wyrazy dziecko układa z ruchomego alfabetu albo (starsze) wyszukuje w słowniku.
- Dzieli te wyrazy na litery i sylaby.
- Prowadzący ćwiczenie powtórnie czyta całe zdania, a potem zasłania ułożony
trudny wyraz (lub zamyka słowniczek). - Dziecko zapisuje całe zdanie, a mama (tata) sprawdza, czy napisało dobrze i poleca poprawić błędy (dziecko pisze ołówkiem). Pamiętajmy o tym, że dyktując trzeba wyraźnie wymawiać każdy wyraz, aby dziecko mogło usłyszeć
wszystkie głoski w każdym wyrazie.
wg M. Szurmiak
